τα βάρη των άλλων ή η θεωρία κατάληψης του ελάχιστου χώρου

Τα βάρη των άλλων

Η εργασιακή χρονιά 2014 λαμβάνει τέλος με μία οξεία οσφυο-ισχιαλγία κι εγώ, αρνούμενη να καθηλωθώ στο κρεβάτι του πόνου, με την επαγγελματική μου διαστροφή δεδομένη και την τάση μου για αυτοανάλυση πιο ενεργή από ποτέ – το τέλος της χρονιάς προσφέρεται για απολογισμούς, αυτοκριτική και άλλα συναφή – αφήνω για λίγο τους ασθενείς μου και επικεντρώνομαι στο συμβολικό νόημα αυτής της παραλίγο κλινικής καθήλωσης.
Ο καλός μου συνάδελφος Θ. θα επέκρινε ίσως την προσπάθειά μου αυτή, θυμούμενος μία ανάλογη περίπτωση στο μακρινό κιόλας παρελθόν, όταν είχα βιαστεί να αποδώσω σε ψυχοσωματικούς παράγοντες κάτι αμιγώς βιολογικό… Όμως θα πάρω το ρίσκο. Αφενός γιατί απορρίπτω τα απόλυτα και τα αμιγή, ειδικά όταν αυτά αφορούν ανθρώπινες λειτουργίες. Κι έπειτα γιατί η ερμηνεία αυτή τη φορά αγορά μόνο εμένα. Μου τη χρωστάω. Κι αν η διάγνωση είναι λάθος, δεν έχω παρά να τα βάλω με τον εαυτό μου.
Όταν το μπόι σου δεν ξεπερνά το ενάμισι μέτρο και η γενικότερη σωματική σου διάπλαση συνηγορεί από μόνη της υπέρ της θεωρίας της «κατοχής του ελάχιστου δυνατού χώρου στην απεραντοσύνη του σύμπαντος» (δική μου η εφεύρεση της θεωρίας, μην την ψάξετε σε φιλοσοφικά εγχειρίδια) είναι αναπόφευκτο, ή τουλάχιστον αναμενόμενο, η προσωπικότητά σου να ακολουθεί και εκείνη το μονοπάτι προς τη σμίκρυνση.
Ωστόσο, σμίκρυνση δε σημαίνει ανυπαρξία. Το να γίνεσαι «μικρός» αφήνοντας χώρο στον Άλλο είναι στάση ζωής. Μια στάση ζωής που συχνά, στην περίπτωσή μου τουλάχιστον, παρεξηγείται. Εκλαμβάνεται ως αδυναμία. Ή ως αγαθοσύνη (όχι με την αρχαία έννοια του όρου)…
Μερικές φορές ξεγελιέμαι κι εγώ η ίδια, πως είμαι τόσο μικρή και ασήμαντη που σχεδόν δεν υπάρχω.
Και τότε έρχονται στιγμές όπως αυτή…
«Βοήθησέ με, σε παρακαλώ», μου είπε τις προάλλες στην κλινική η συμπαθέστατη ασθενής. Οξύ ψυχωσικό επεισόδιο. Σαν τρομαγμένο πουλί ήταν. «Θα σε βοηθήσω» της είπα. Κρεμάστηκε από πάνω μου. Κυριολεκτικά. «Κρακ», έκανε η ήδη ευάλωτη σπονδυλική μου στήλη κι ο πόνος μου έκοψε την ανάσα. Δε φώναξα σε βοήθεια (βλ. «θεωρία του ελάχιστου χώρου»). Έμεινα εκεί και την κράτησα για όσο χρειάστηκε, για όσο με χρειάστηκε, ξεπερνώντας τα όρια της αντοχής μου. Κράτησα την υπόσχεσή μου. Κράτησα την ασθενή μου όσο χρειάστηκε, μέχρι να μπορέσει να σταθεί πάλι στα πόδια της. Γιατί αυτό έπρεπε να κάνω, ως ψυχολόγος. Γιατί αυτό ήθελα να κάνω, ως Χριστίνα.
Κι ας με εξουθένωσε αυτό το «κράτημα», εν τέλει όχι μόνο σωματικά. Ψυχολογικά τις επόμενες μέρες ήμουν ένα ράκος. Μας βόλεψε όλους – και μένα πρώτη από όλους – να επικεντρωθούμε στον πόνο που μπορούσαμε να ψηλαφίσουμε. Τον ονομάσαμε κιόλας. Οσφυαλγία. Ισχιαλγία. Κι όλα καλά.
Έχω αρκετές συνεδρίες ψυχοθεραπείας στην πλάτη μου για να είμαι σε θέση να καταλάβω πως εκείνο το «κρακ», ήταν κυρίως ψυχολογικό και σημάδευε το τέλος μιας χρονιάς που «τα βάρη των άλλων» ήταν ασήκωτα.
Αν πίστευα στον Άγιο Βασίλη θα μπορούσα να του ζητήσω ως δώρο λίγη ελαφρότητα. Μα και πάλι, θα κινδύνευα να γίνω φελλός για να επιπλεύσω. Και δεν τους γουστάρω τους φελλούς, δεν τους γουστάρω καθόλου!
Το να σηκώνω τα βάρη των άλλων είναι επιλογή μου. Κι αν κάποτε λυγίζω ή «σπάω», μαζεύω τα κομμάτια μου και συνεχίζω. Γιατί αν κάτι έχω μάθει να κάνω στη ζωή μου – και το έμαθα με δάκρυα και μελάνι- είναι πάνω από όλα να κουβαλάω τον εαυτό μου. Στη νέα χρονιά λοιπόν, θα είμαι εκεί, να κρατάω αυτούς που με χρειάζονται, μέχρι να είναι σε θέση να κουβαλήσουν κι εκείνοι το δικό τους εαυτό. Όσο μπορώ. Όσο μπορούν. Όσο μπορούμε. Το «μαζί» κάνει τη διαφορά.
Και κάτι τελευταίο. Μου αρέσει να σηκώνω τα βάρη των άλλων αθόρυβα (εντάξει, εκτός από σήμερα). Κι όταν μιλάω για τον εαυτό μου αυτό το κάνω αρκετά συγκαλυμμένα, κυρίως μέσα από τις ιστορίες μου. (Πάλι η «θεωρία του ελάχιστου χώρου»). Αυτό έχει κάποιες συνέπειες. Τις γνωρίζω και τις επωμίζομαι. Τις κουβαλάω… Κι ας πληγώνομαι ενίοτε.
Η εποχή μας δεν είναι φτιαγμένη για διακριτικούς ανθρώπους. Πόσο μάλλον για «μεταξωτούς ανθρώπους». Silk cuts…
Οι λίγοι που έχω επιλέξει και με έχουν επιλέξει ξέρουν. Πως όταν σωπαίνω δε σημαίνει απαραίτητα πως «δεν έχω ήχο». Πως όταν επιλέγω να φοράω μαύρα δε σημαίνει πως μέσα μου δεν κατοικεί το χρώμα. Πως όταν κινούμαι στο σκοτάδι δε σημαίνει πως είμαι αόρατη.

Εκλιπαρώ για μια σταγόνα βροχής να σκοτώσει τούτο το αποπνιχτικό καλοκαίρι.
Το καλοκαίρι που μου τα ζήτησε όλα χωρίς να μου δώσει πίσω τίποτα…
Το καλοκαίρι που ισοπέδωσε τις επιθυμίες μου κάτω από τόνους λογικής, ώστε να μην μπορούν να ξανασηκώσουν κεφάλι.
Σκληροί αποχαιρετισμοί, ανοίγματα φτερών κι άδειες φωλιές.
Άδειο γενικά.
Καταφύγιο στις ξένες λέξεις
Εν αναμονή του αντίκτυπου των δικών μου
Μαθαίνοντας να είμαι ατσάλινη
Συμπαγής κι όχι διαυγής
Εγώ που νόμιζα πως ήμουν εύθραυστη και διάφανη σαν το κρύσταλλο.

Γενέθλιες αμφιθυμίες, δυσθυμίες, κυκλοθυμίες

Γενέθλιες αμφιθυμίες, δυσθυμίες, κυκλοθυμίες

Μάλλον φταίει το ότι πλησιάζουν τα γενέθλιά μου που τα υπαρξιακά μου με κατακλύζουν. Ειδικά φέτος, που οι αρχοντοχωριάτες που μας κυβερνούν επέλεξαν να μας… «δώσουν το λόγο» στις 18 του Μάη.
Ο αυθεντικός λόγος για μένα – προφορικός ή γραπτός – είχε πάντα αξία θεραπευτική. Ήταν και είναι το κέντρο της ζωής μου. Κατάθεση ψυχής οι λέξεις, των άλλων και οι δικές μου. Καταφύγιο ή εφαλτήριο. Ανοιχτό παράθυρο που κοιτάζει προς τα έξω και προς τα μέσα. Γλυκιά φυλακή από επιλογή. Λόγος που καθηλώνει, λόγος που ελευθερώνει. Λόγος ουσιαστικός. Λόγος που έχει λόγο ύπαρξης και που έξω από αυτόν δεν υπάρχω εγώ.
Η φλυαρία αντίθετα, με κουράζει. Και – δυστυχώς για μένα – εδώ και τώρα βασιλεύουν οι φλύαροι.
Πολιτικοί που τάζουν αντί να πράττουν. Δικαστές που αγορεύουν μεροληπτώντας αντί να αναζητούν αλήθεια. Ψυχολόγοι που ερμηνεύουν χωρίς να ακούν. Συγγραφείς που μιλούν – και μιλούν και μιλούν – αντί να γράφουν. Γονείς που συμβουλεύουν χωρίς να αφουγκράζονται συναισθηματικές ανάγκες. Καθηγητές που διδάσκουν με ξύλινη γλώσσα αντί να διαπαιδαγωγούν. Γιατροί που σαρκάζουν αντί να θεραπεύουν.
Άνθρωποι που ουρλιάζουν για να καπελώσουν φωνές συνανθρώπων με χροιά διαφορετική. Άνθρωποι που μιλούν χωρίς να έχουν να πουν. Άνθρωποι που φλυαρούν απλώς για να γεμίσουν κενά.
Ναι. Η φλυαρία με απωθεί.
Επιθυμώ διακαώς την επιστροφή σε ένα λόγο εκ βαθέων. Που να αναβλύζει γάργαρος και ενίοτε χειμαρρώδης. Κι ας κουβαλάει τα πιο εβένινα σκοτάδια.
Κάτι αληθινό, Θεέ μου. Κάτι αληθινό.
Την πρώτη φορά που το μελάνι κύλησε στο χαρτί ερωτοτροπώντας με την τέχνη του μυθιστορήματος, ήταν πάλι Μάιος κι εγώ ήμουν αντιμέτωπη με τα τριανταένα μου χρόνια. «Στα τριάντα δύο καίγεσαι», σκεφτόμουν κι έγραφα τότε.
Στα σαράντα τρία μου, συνεχίζω να καίγομαι. Αρνούμενη να γίνω καμένο χαρτί. Αναζητώντας από την αρχή λόγο αυθεντικό.
Αναζητώντας πολύτιμη σιωπή.

 

τόσες ψυχές δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι

«τόσες ψυχές δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι»

Πάνε μέρες που στοιχειώνει το μυαλό μου αυτός ο στίχος του Σεφέρη.
Η ψυχή, βλέπεις, είναι το αντικείμενό μου. Και το εργαλείο μου.
Ψυχολόγος. Ψυχοθεραπεύτρια. Ψ γενικώς.
Το Ψ κεφαλαίο της ψυχιατρικής.
Αγαπώ τη δουλειά μου.
Μια δουλειά που… τη διάλεξα και με διάλεξε.
Για όσο αντέξω.
Αυτή η άνοιξη «με ματώνει», ρίχνοντας άπλετο φως στα υπαρξιακά μου.
Ψυχική υγεία. Ψυχική ασθένεια.
Επικίνδυνο δίπολο.
Ποιο είναι το αόρατο νήμα που τις χωρίζει;
Κι εγώ, ως ψυχολόγος, πώς ακροβατώ πάνω του;
Γρανάζι του μύλου;
Η κάτω πέτρα του μύλου;
«Όλα τα αλέθει ο καλός ο μύλος!»
Το άρρωστο δημόσιο σύστημα ψυχικής υγείας θέλει να είμαι και τα τρία.
Γρανάζι. Να βλέπω άτομα να λιποθυμούν στην αναμονή για συνταγογράφηση
κι εγώ να συνεχίζω να γυρίζω.
Η κάτω πέτρα του μύλου. Να βιώνω στο πετσί μου το στίγμα των «ψ», ασθενών κι εργαζομένων, από τους άλλους, τους «κανονικούς», ασθενείς, γιατρούς ή νοσηλευτές κι εγώ να συνεχίζω να σωπαίνω, γιατί αυτοί είναι πιο πολλοί κι εμείς λίγοι και γιατί, έτσι κι αλλιώς δεν θα καταλάβουν.
«Όλα τα αλέθει ο καλός ο μύλος». Να πρέπει να χωρέσω είκοσι θεραπείες σε πέντε διαθέσιμες ώρες. Να αξιολογώ προσωπικότητες και να συμμετέχω σε αποφάσεις για τη ζωή ανθρώπων μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Να μιλάω ως ψυχοθεραπεύτρια σε άτομα που δεν έχουν αίτημα. Να αντιμετωπίζω «ασθενείς» που συνοδεύει η αστυνομία, απλά γιατί είναι διαφορετικοί ή ενοχλούν την αισθητική της υποκριτικής μας κοινωνίας.

Αρνούμαι να είμαι κάτι από αυτά τα τρία.
Γιατί αν είμαι έτσι, σίγουρα δεν μπορώ να είμαι ψυχολόγος.
Η δουλειά μου, αυτή η υπέροχη δουλειά που, κι αν καμιά φορά γκρινιάζω, με γεμίζει και δίνει νόημα στη ζωή μου είναι άλλο.
Είναι να μιλάω για ελευθερία με την Ε., ελευθερία συνώνυμη με το δόσιμο και την εμπιστοσύνη. Εμπιστοσύνη που χτίσαμε οι δυο μας λέξη τη λέξη.
Είναι να σέβομαι το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του Χ. κι ας είναι οι επιλογές του τόσο αλλιώτικες από αυτές που ίσως είχα κάνει εγώ στη θέση του.
Είναι να παρηγορώ και να ανακουφίζω και όχι να διορθώνω.
Είναι να βοηθώ τον Άλλο να βρει τον δικό του δρόμο κι όχι να του υποδεικνύω την πεπατημένη.
Είναι να προσπαθώ να πείσω την Ρ. πως μπορεί να φιλιώσει με την αρρώστια της.
Είναι να κόβω και να ράβω τα όνειρά μου σε ένα κοινό κολάζ με τους ασθενείς μου.
Είναι να συνεχίζω να θέλω να «ανοίξουν» οι πόρτες και οι ορίζοντες μέσα από την τέχνη
εκείνη τη μέρα του Οκτώβρη.
Στις 10 του Οκτώβρη.
Είναι να παραμείνω ευαίσθητη, ρομαντική ή απλά ανθρώπινη…

Είναι ο δικός μου τρόπος να αντιστέκομαι.
Και σ’ αυτήν τη μάχη έχω τους πιο πιστούς συμμάχους.
Τους ασθενείς μου και το χαμόγελό τους.

 

 

 

Αυτήν την άνοιξη την θέλω πολύχρωμη

29 Μαρτίου 2013. Ένα τηλεφώνημα από το πουθενά…
Και να με, να φυλλομετρώ τα όνειρά μου, μερικούς μήνες αργότερα.
Απόηχος, ένα χρόνο μετά.
Εξακολουθώ να είμαι ερωτευμένη με το σκοτάδι
Το δικό μου και των άλλων.
Μα η νύχτα, κι ας είναι λευκή, με έχει κουράσει.
Σήμερα που τα ρολόγια ετοιμάζονται να δείξουν άνοιξη, περιμένοντας τον «Αύγουστο»,
Είμαι έτοιμη.
Να ανέβω πάλι στη σοφίτα μου
Ψάχνοντας το χρώμα…
Μέσα μου.

resister

«J’aime bien ce verbe «résister». Résister à ce qui nous emprisonne, aux préjugés, aux jugements hâtifs, à l’envie de juger, à tout ce qui est mauvais en nous et ne demande qu’à s’exprimer, à l’envie d’abandonner, au besoin de se faire plaindre, au besoin de parler de soi au détriment de l’autre, aux modes, aux ambitions malsaines, au désarroi ambiant. Résister, et… sourire.» Emma Doncourt

p6240038.jpg

Ο δεκάλογος του 2014 : προσωπικοί στόχοι, όνειρα, ψευδαισθήσεις ή Πώς να παραμείνω ανθρώπινη σε έναν κόσμο που δεν είναι…

 

 

Ο δεκάλογος του 2014 :

προσωπικοί στόχοι, όνειρα, ψευδαισθήσεις

ή

Πώς να παραμείνω ανθρώπινη σε έναν κόσμο που δεν είναι…

1.       Παντού και πάντα σε επαφή με την ψυχή μου… Με οποιοδήποτε κόστος.

2.       Πιο δοτική με τους «δικούς μου» ανθρώπους, στο σπίτι, στο δρόμο, στη δουλειά… Σε πείσμα των καιρών και όσων με λένε ουτοπική ή ρομαντική, να δίνω μέχρι να μη μου μείνει τίποτα.

3.       Οικογενειακές στιγμές. Αγαπημένες ρουτίνες. Ασπίδα, κόντρα στην κρίση. Το dvd της Παρασκευής, αντί σινεμά. Με σπιτική πίτσα!

4.       Να αντέξω ένα χρόνο ακόμη στην ψυχιατρική, χωρίς να χάσω τον εαυτό μου…

5.       Κολάζ : μιλώντας με εικόνες όταν σώνονται οι λέξεις. Θεραπευτικό για τους ασθενείς μου και για μένα. Να βγουν στο φως οι δημιουργίες…

6.       Ένα βιβλίο την εβδομάδα : ταξίδια στις πένες και στις ψυχές άλλων.

7.       Να συνεχίσω να γράφω, άρα και να υπάρχω. Κι αφού γράψω να βρω – πάλι; – το θάρρος, να εκθέσω και να εκτεθώ…

8.       Αισθητικές οικιακές βελτιώσεις, χωρίς επιβάρυνση προϋπολογισμού. Ή αλλιώς μικρά χειροτεχνικά θαύματα.

9.       Κάποια ψήγματα θηλυκότητας… Γιατί είμαι και παραμένω γυναίκα.

10.   Και ένα ταξίδι…

αναγνωστικόν 2013

 

 Ένα βιβλίο την εβδομάδα… Μια ολόκληρη χρονιά. 52 πολύτιμα αναγνώσματα που με πήραν στα χάρτινα φτερά τους και με απογείωσαν.

Ταξίδια του νου και της ψυχής σε αναζήτηση ονείρου, με κατάληξη τη χώρα της ουτοπίας ή αλλιώς της εσωτερικής πραγματικότητας.

Ταξίδια ποτισμένα με «το άρωμα της νοσταλγίας» για χαμένες πατρίδες, για «ζωές που ονειρεύτηκε ο Ερνέστο Γκ.» και μαζί του κι εγώ. Ταξίδια σε ζωές που δεν έζησα, αλλά που το κυνήγι τους μου ήταν αρκετό για να συνεχίσω να αισθάνομαι απόλυτα ζωντανή.

Ταξίδια σε «σενάρια γάμου» και σε ανατομίες σχέσεων, που άλλοτε με βύθισαν στο «βελούδινο σκοτάδι» τους κι άλλοτε με χάιδεψαν με το απαλό τους «μετάξι».

Ταξίδια σε ζωές άλλων, σε ψυχές άλλων, σε βιβλία άλλων, όπως «της Κατερίνας».

Έτσι πέρασε η χρονιά. Ψάχνοντας «σπάνιες γαίες». Καταγράφοντας «deprofundis» «λίστες επιθυμιών». Βιώνοντας ταξίδια πολύτιμα «πριν έρθεις εσύ»…

fly away